Een faillissement is niet altijd een voldongen feit wanneer een onderneming in zwaar weer is gekomen. Soms kunnen financiële problemen namelijk op tijd worden opgelost. Als de activiteiten van de onderneming nog wel rendabel zijn maar de schuldenlast te hoog is kan een WHOA Reorganisatie Akkoord een uitkomst bieden. Mocht het echter zo zijn dat er geen zicht meer is op herstel, dan kunnen door het aangaan van een WHOA Liquidatie Akkoord de activiteiten op een ordentelijke manier worden beëindigd.

WHOA staat voor Wet Homologatie Onderhands Akkoord. Dit wetsvoorstel is door de Tweede Kamer aangenomen en wordt naar verwachting binnenkort door de Eerste Kamer bekrachtigd. De wet maakt voor ondernemers in zwaar weer een extra instrument beschikbaar om een faillissement te voorkomen, middels het herstructureren van de schulden binnen de onderneming of het beëindigen van de ondernemingsactiviteiten op een ordentelijke, gecontroleerde manier. Het doel is een onderhands akkoord met schuldeisers en aandeelhouders te sluiten waarbij iedereen beter af is dan in een faillissementssituatie. Bovendien stelt de WHOA u als ondernemer in de gelegenheid om de schuldeisers die niet willen meewerken aan een onderhands akkoord, te dwingen om dat wel te doen.

Het werkt als volgt: u kan als bestuurder van uw onderneming zelf het initiatief nemen om tot een akkoord te komen met schuldeisers en eventuele aandeelhouders. U kunt dus een actieve rol spelen bij de totstandkoming van het plan om de onderneming weer toekomstbestendig te maken of om de activiteiten van de onderneming ordentelijk te beëindigen. Dit doet u door een voorstel te maken voor een financiële herstructurering van uw bedrijf. Relevant is dat een vergelijk wordt gemaakt tussen de situatie als ware de onderneming failliet zou gaan en de situatie wanneer de schulden worden gereorganiseerd (Reorganisatie Akkoord). Als de activiteiten worden beëindigd dan moet de ordentelijke beëindiging van de activiteiten een hogere uitkomst bieden dan wanneer de onderneming failliet gaat (Liquidatie Akkoord).
Vervolgens worden de schuldeisers en aandeelhouders in klassen ingedeeld op basis van de volgorde die zou gelden als de onderneming failliet zou gaan. Het akkoord moet aan de verschillende klassen ter stemming worden voorgelegd. Als één klasse, die enige waarde zou krijgen of krijgt, akkoord is dan kan het plan worden ingediend bij de rechtbank. De rechter kan partijen die niet akkoord gaan, toch aan het akkoord binden.

In tegenstelling tot een faillissement heeft de WHOA geen vast verloop.

Een akkoord op basis van de WHOA kan tot doel hebben om een dreigend faillissement van een onderneming die na herstructurering van de schulden weer financieel gezond kan voortbestaan af te wenden, maar ook om een onderneming zonder overlevingskansen af te wikkelen buiten faillissement.

De WHOA is beschikbaar voor schuldenaren die een onderneming drijven, ongeacht hun rechtsvorm. Om gebruik te kunnen maken van de WHOA moet de schuldenaar verkeren in een toestand waarin redelijkerwijs aannemelijk is dat hij niet zal kunnen voortgaan met het betalen van zijn schulden (de onvermijdelijke staat van insolventie). Dit betekent dat geen realistisch perspectief bestaat om een insolventiescenario zonder herstructurering van schulden te voorkomen. De schuldenaar zelf maar ook (een van) zijn crediteuren, aandeelhouders, de ondernemingsraad of personeelsvertegenwoordiging kunnen een WHOA traject bij die toestand initiëren. Belangrijk is daarbij dat hiervoor op voorhand geen gerechtelijke beslissing nodig is en dus geen sprake is van een gerechtelijke procedure. Wel kan de rechtbank gedurende het totstandkomingsproces worden gevraagd om bepaalde onzekerheden of discussiepunten in een vroeg stadium te beslechten, om daarmee duidelijkheid te verschaffen voor de verdere toepassing van de WHOA en de kans van slagen te vergroten.

De WHOA kent een openbare variant, waarbij het feit dat een schuldenaar gebruik wenst te maken van de WHOA wordt vermeld in het Centraal Insolventieregister, en een besloten variant, waarbij in beginsel slechts de bij het akkoord betrokken partijen in kennis worden gesteld van de (voorgenomen) toepassing van de WHOA.

Indien een andere partij dan de schuldenaar de WHOA initieert, moet die partij de bevoegde rechtbank verzoeken tot aanwijzing van een herstructureringsdeskundige. De herstructureringsdeskundige biedt vervolgens namens de schuldenaar een akkoord aan. Ook de schuldenaar zelf is bevoegd de rechtbank te verzoeken een herstructureringsdeskundige aan te stellen. Een dergelijk verzoek zal door de rechtbank worden toegewezen als de schuldenaar in de pre-insolvente toestand verkeert, tenzij summierlijk blijkt dat de belangen van de schuldeisers daar niet mee zullen worden gediend.

De schuldenaar of de herstructureringsdeskundige is bevoegd aan schuldeisers en aandeelhouders een akkoord aan te bieden. Het akkoord kan zien op de positie van concurrente crediteuren, crediteuren met een zekerheidsrecht (separatisten), preferente crediteuren en aandeelhouders. Het akkoord hoeft niet collectief te zijn; er mogen (groepen) crediteuren en/of aandeelhouders buiten het akkoord worden gelaten.

De WHOA maakt het mogelijk om de schulden te herstructureren of de onderneming te liquideren door met schuldeisers en aandeelhouders een onderhands akkoord te sluiten.
Bij een liquidatie akkoord zullen na uitvoering van het akkoord de bedrijfsactiviteiten worden beëindigd terwijl bij een reorganisatie akkoord de bedrijfsactiviteiten zullen worden voortgezet.

Als geen herstructureringsdeskundige is aangesteld, is de schuldenaar bevoegd een akkoord aan te bieden. Is wel een herstructureringsdeskundige aangesteld, dan is deze daartoe exclusief bevoegd. De schuldenaar kan een voorgenomen akkoord in dat geval wel aan de herstructureringsdeskundige voorleggen met het verzoek dit aan de schuldeisers en aandeelhouders aan te bieden.

Het akkoord wordt ter stemming voorgelegd aan de crediteuren en aandeelhouders van wie de rechten door het akkoord worden gewijzigd. Schuldeisers en aandeelhouders kunnen in verschillende klassen worden ingedeeld; de stemming vindt per klasse plaats.

De schuldenaar of de herstructureringsdeskundige kan een afkoelingsperiode verzoeken voor een periode van maximaal 4 maanden (die nog verlengd kan worden tot een gezamenlijk maximum van 8 maanden). Tijdens de afkoelingsperiode kunnen schuldeisers zonder een machtiging van de rechtbank zich niet verhalen op goederen die tot het vermogen van de onderneming behoren.

Overeenkomsten kunnen bij een WHOA proces worden gewijzigd maar kunnen ook worden beëindigd.